เป็นที่ทราบกันดีว่าหลังคาคือส่วนประกอบสำคัญของบ้านที่ช่วยปกคลุมและป้องกันพื้นที่บ้านจากสภาพภูมิอากาศและสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม ทั้งแดด ลมและฝนซึ่งล้วนเป็นสิ่งที่ยากต่อการควบคุมทั้งสิ้น หากบ้านหลังไหนมีการออกแบบหลังคาได้ดีก็ถือว่ามีชัยไปกว่าครึ่ง ซึ่งต้องบอกเลยว่านอกจากประโยชน์ใช้สอยแล้ว หลังคายังเป็นส่วนประกอบของบ้านที่สามารถมองเห็นได้แทบจะเป็นส่วนแรกๆของตัวบ้านเลยทีเดียว ดังนั้นแล้วจึงต้องให้ความสำคัญกับการออแบบส่วนนี้ ปล่อยผ่านไม่ได้อย่างเด็ดขาด!
วันนี้เราเลยรวบรวมรูปแบบหลังคาแต่ละประเภททั้ง 6 แบบซึ่งเป็นแบบหลังคาสามัญๆที่เราสามารถพบเห็นได้ตามบ้านและอาคารที่พักอาศัยทั่วๆไป โดยเป็นพื้นฐานความรู้เพื่อให้คุณเจ้าบ้านสามารถเข้าใจในลักษณะหลังคาแต่ละประเภท เพื่อให้สามารถเลือกสรรได้เหมาะสมกับบ้านของเรา รวมถึงสามารถสื่อสารกับสถาปนิกและช่างได้ง่ายยิ่งขึ้น
เป็นที่คุ้นเคยกันดีกับบ้านหลังคาจั่ว ด้วยรูปลักษณ์ทรงสามเหลี่ยมมีสันตรงกลางและลาดชันลงสองข้าง โดยถือว่าหลังคาทรงนี้เป็นรูปทรงที่เหมาะสมกับสภาพอากาศของเมืองไทยมากที่สุด โดยเฉพาะการระบายน้ำฝนและการระบายความร้อน ซึ่งแม้จะมองว่าเป็นรูปทรงที่มีการใช้พื้นที่ข้างใต้เยอะ แต่กลับเป็นข้อดีที่สามารถเพิ่มพื้นที่ใช้สอยเป็นห้องใต้หลังคาได้
เป็นรูปแบบหลังคาที่มีลักษณะเป็นหลังคาจั่วหลายมุมซึ่งสามารถกันแดดกันฝนได้ทุกด้าน แต่ทั้งนี้เป็นรูปทรงหลังคาที่มีค่าใช้จ่ายในการก่อสร้างมากที่สุด เนื่องจากลักษณะโครงสร้างและวัสดุที่ต้องใช้ปริมาณมากกว่าหลังคาชนิดอื่นๆ รวมถึงต้องอาศัยช่างมุงหลังคาที่มีฝีมือเป็นพิเศษ นอกจากนี้ยังมีความพิเศษคือเป็นรูปแบบหลังคาที่สามารถทานกระแสลมได้ดีกว่าหลังคาชนิดอื่นด้วย(ความลาดชันของหลังคามีส่วนช่วยลดทอนความแรงของกระแสลมได้ดี)
เป็นหลังคาที่ก่อสร้างด้วยการหล่อคอนกรีตเสริมเหล็ก ซึ่งเป็นรูปแบบที่นิยมกับบ้านโมเดิร์น ซึ่งมีหน้าที่นอกเหนือจากปกคลุมบ้านแล้วยังสามารถเป็นพื้นที่ใช้สอยเพิ่มเติม ทั้งที่พักผ่อน ที่ตากผ้า หรือสามารถจัดสวนด้านบนได้ ทั้งนี้หลังคาชนิดนี้มีข้อเสียคือจะกักเก็บความร้อนในเวลากลางวันและปล่อยออกมาในตอนกลางคืนทำให้บ้านร้อน รวมถึงความลาดเอียงของพื้นหลังคาที่ลาดชันน้อย ทำให้อาจเกิดน้ำขังและเกิดการรั่วซึมได้
เป็นลักษณะหลังคาที่ยกความสูงของด้านหนึ่งให้ลาดชันกว่าอีกด้าน ทั้งนี้เพื่อให้เกิดการระบายน้ำฝนออกได้ เป็นรูปแบบหลังคาที่เหมาะกับบ้านขนาดเล็กเนื่องจากสามารถก่อสร้างได้ง่าย รวดเร็วและประหยัด ทั้งนี้การออกแบบควรมีการคำนึงถึงความลาดชันที่เหมาะสมเพื่อให้สามารถระบายน้ำฝนได้ทันเวลาไม่ไหลซึมกลับเข้ามา รวมถึงต้องออกแบบการป้องกันไม่ให้ฝนสาดมายังพื้นที่ด้านหน้าโดยการปิดทึบ ใช้วัสดุที่ทนต่อความชื้นเป็นพิเศษ หรือจัดสรรให้พื้นที่ส่วนได้นอกสุดเป็นพื้นที่ระเบียงเพื่อการพักผ่อนซึ่งสามารถเป็นพื้นที่ที่เปียกแฉะหรือสามารถระบายความชื้นได้ เป็นต้น
เป็นลักษณะหลังคาแบบหมาแหงนสองด้านมาประกอบกัน โดยให้ส่วนต่ำสุดที่สันตรงกลาง เป็นลักษณะรูปทรงหลังคาที่ไม่ค่อยเหมาะกับสภาพภูมิอากาศที่ฝนตกชุก และไม่ค่อยเป็นที่นิยมนักหากไม่ใช่โปรเจคที่ต้องการลักษณะรูปทรงหลังคาที่แปลกตาเป็นพิเศษ เนื่องจากรางน้ำที่อยู่ตรงกลางจะรับภาระในการระบายน้ำมาก หากมีการออกแบบและก่อสร้างที่ไม่ดีพอ อาจก่อให้เกิดการรั่วซึมที่กลางบ้านได้ ดังนั้นจึงควรคำนึงถึงลักษณะที่ตั้งและภูมิอากาศ รวมถึงออกแบบเพื่อการป้องกันอย่างเหมาะสม
เป็นรูปแบบหลังคาที่มีลักษณะแปลกตาเนื่องจากเป็นการผสานส่วนประกอบของบ้าน 2 ส่วนได้แก่ ผนังและหลังคาให้กลมลืนเป็นส่วนเดียวกัน จากบ้านหลังนี้จะเห็นได้ว่ามีการออกแบบให้ส่วนของหลังคามีการโค้งมนลงมาปกคลุมด้านข้างของตัวบ้าน เหมาะกับการตกแต่งบ้านหรืออาคารขนาดเล็ก ซึ่งไม่ต้องใช้โครงสร้างที่ซับซ้อนแต่ก็สามารถสร้างรูปแบบอาคารที่สวยงามน่าสนใจได้
หลังคาบ้านไม้หลังนี้มีความโดดเด่นด้วยการออกแบบเป็นรูปทรงเกลียวที่ลาดชันขึ้นไปยังส่วนของพื้นที่หอตรงกลาง ซึ่งมีความต่อเนื่องลื่นไหลของความลาดเอียงที่ดูแล้วให้ความรู้สึกเบาและมีความเคลื่อนไหวไม่หยุดนิ่งของสายตา และที่โดดเด่นยิ่งกว่าคือเป็นหลังคาเขียวที่มีการปลูกหญ้าปกคลุมด้วย ดูแล้วมีความกลมกลืนเป็นหนึ่งเดียวกับธรรมชาติโดยรอบอย่างไม่น่าเชื่อ